مضرات استفاده‌ از مچ بند و زانوبند

بسیاری از افراد به محض دردناک شدن دست و یا پاهای خود بی‌آنکه علت آن را ریشه‌یابی کنند، اولین چیزی را که برای کاهش درد مفاصل خود تجویز می‌کنند، استفاده از «ارتزها» و یا همان وسایل کمکی است.

در صورتی که ارتزها به همان مقدار که می‌توانند مفید و سودمند باشند، مصرف بی‌رویه آن نیز می‌تواند موضوع مخرب و غیرقابل جبرانی را در پی داشته باشد.

بلال ساوه‌ای ، کارشناس ارتوپدی فنی درباره این موضوع  می‌گوید: ارتزها شامل وسایل کمکی جانبی هستند که هدفشان اصلاح دفرمیتی (بد شکلی‌ها)، پشتیبانی کردن اندام و کنترل حرکات آن از لحاظ عملکرد است و به 2‌دسته استاتیک (ثابت) و داینامیک (متحرک) تقسیم می‌شود.

به گفته وی معمولا وسایل کمکی ارتز شامل انواع مچ بند و زانو بند است که استفاده آنها بدون تجویز و نسخه پزشک ممنوع است، چرا که مصرف خودسرانه این وسایل می‌تواند ضرررسان باشد و از آنجا که تنوع این کمکی‌ها بسیار بالاست، گاهی داروخانه‌ها نیز در راهنمایی افراد برای خرید این نوع ارتزها دچار اشتباه می‌شوند.

در نوع ثابت (استاتیک) ارتزها، وسیله کمکی بر ‌روی اندام قرار می‌گیرد و مفصل را ثابت نگه‌ می‌دارد ولی در نوع متحرک (داینامیک) وسیله کمکی به شکل جبرانی، حرکت نیز ایجاد می‌کند و نیروی لازم را یا از توان باقی مانده عضو می‌گیرد و یا از یک منبع خارجی، همانند مچ بندها.

این ارتوپد با بیان این که ارتزها از لحاظ کاربردی به سه دسته تقسیم می‌شوند، می‌افزاید: برخی از ارتزها به بیمارانی که عمل جراحی کرده‌اند تجویز می‌شود و دسته دیگر برای ثابت نگه داشتن کامل عضو به کار می‌رود و دسته آخر ارتزها اغلب نوعی کمک کننده به عضو محسوب می‌شود.

وی یادآور می‌شود: استفاده از ارتزها زمانی مفید خواهد بود که بجا و در جای خود استفاده شوند، به عنوان مثال باید به یاد داشت که هیچ‌گاه نباید زانوبند را به هنگام خواب به پا بست چرا که استفاده طولانی‌مدت از آن می‌تواند عضلات را آتروپی ‌(آب) کند که در صورت صدمه دیدن عضلات چهار سررانی، اثرات مخربی در پی آن ایجاد خواهد شد.

مهندس ساوه‌ای با اشاره به این که استفاده نابجا از ارتزها می‌تواند مشکلات فراوانی را برای افراد ایجاد کند، متذکر می‌شود: از آنجا که زانوبندها دارای انواع متفاوتی‌‌اند، داروخانه‌ها نیز قادر به تشخیص و شناخت و ارائه زانوبند مناسب به مراجعه ‌کننده نخواهند بود و همین امر می‌تواند بیماری فرد را تشدید کند، چرا که برخی از زانو بندها نیمه‌ آماده و برخی دیگر ساختنی‌‌اند و باید زیرنظر ارتوپدی فنی ساخته شود، بنابراین از حیطه فعالیت‌ داروخانه‌ها خارج است.
این مهندس ارتوپدی فنی با بیان این‌که کلینیک‌های ارتوپدی فنی می‌توانند پاسخگوی نیاز این افراد باشند، عنوان می‌کند: مچ‌بندها نیز دارای انواع و جنس‌های مختلفی هستند که استفاده نابجا از آنها می‌تواند به عضلات مچ دست آسیب وارد کند بنابراین به هر بیماری گفته می‌شود که بیشتر در چه ساعاتی از شبانه‌روز از مچ‌بند استفاده کند.
مدت استفاده از ارتزها
مدت استفاده از کمکی‌ها بستگی به ساختار بدن و نوع بیماری دارد به عنوان مثال از کفی‌ طبی‌ها معمولا برای پاهای کوتاه و بلند استفاده می‌شود و باید همیشه از آن استفاده کرد ولی این موضوع را نیز نباید فراموش کرد که استفاده بیهوده و نابجا از ارتزها می‌تواند اثرات برگشت‌ناپذیری برای فرد به همراه داشته باشد.